Çek Tazminatı
Giriş
Çek, bir kimsenin (keşideci) bankaya verdiği, bankanın ise kendisine çekte belirtilen bedelin, çekte belirtilen kişiye veya onun göstereceği kişiye ödenmesini kabul ettiği bir ödeme aracıdır. Çek, bir kıymetli evrak türüdür ve hukuki sonuçları bakımından Türk Ticaret Kanunu (TTK) hükümlerine tabidir.
Çek, ödeme aracı olarak kullanılmasının yanı sıra, bir borç ilişkisinin ispatında da kullanılabilen bir belgedir. Bu nedenle, çekte yer alan bedel, keşideci tarafından ödenmezse, çekte belirtilen kişi (hamilci) keşideciden çek bedelini ve çek tazminatını talep edebilir.
Çek Tazminatının Tanımı
Çek tazminatı, karşılığı kısmen veya tamamen bulunmayan bir çek düzenleyen kişinin, çek bedelinin yanı sıra, hamilin bu yüzden uğradığı zararı tazmin etmek zorunda olmasıdır.
TTK’nın 783/3 maddesine göre, “Karşılığı kısmen veya tamamen bulunmayan bir çek düzenleyen kişi, çek bedelinin %10’unu ödemekle ve ayrıca hamilin bu yüzden uğradığı zararı tazminle yükümlüdür.”
Çek Tazminatının Unsurları
Çek tazminatının unsurları şunlardır:
- Karşılıksız çek: Çekin karşılığının kısmen veya tamamen bulunmaması gerekir. Çekin karşılığının bulunması, muhatap bankanın, çekin bedelini ödemeye hazır olması anlamına gelir.
- Çek bedeli: Çekin karşılığı kısmen veya tamamen bulunmazsa, çek tazminatı, çek bedelinin %10’u oranında hesaplanır.
- Hamil: Çeki elinde bulunduran kişidir.
- Zararın tazmini: Çek tazminatı, çek bedelinin yanı sıra, hamilin çek yüzünden uğradığı zararın da tazmini anlamına gelir.
Çek Tazminatının Talep Edilebileceği Kişiler
Çek tazminatı, çekte belirtilen kişi (hamilci) tarafından, keşideciden talep edilebilir. Keşideci, çek düzenleyen kişidir.
Çek tazminatı, cirantalardan da talep edilebilir. Cirantalar, çekin keşidecisine ödeme yapmak zorunda olan kişilerdir.
Çek Tazminatının Talep Edilebileceği Süreler
Çek tazminatı, çek bedelinin ödenmesinden itibaren bir yıl içinde talep edilmelidir.
Çek bedelinin ödenmemesi nedeniyle açılan icra takibinde, çek tazminatı talebi, icra takibinin başlatılmasından itibaren üç ay içinde yapılmalıdır.
Çek Tazminatının Hesaplanması
Çek tazminatı, çek bedelinin %10’u oranında hesaplanır. Çek bedeli, çekin üzerinde yazılı olan tutardır.
Örneğin, çekin bedeli 10.000 TL ise, çek tazminatı 1.000 TL olacaktır.
Çek Tazminatının Ödenmemesi Halinde Yapılması Gerekenler
Çek tazminatı, keşideci tarafından ödenmezse, hamil, çek tazminatı davası açarak tazminini talep edebilir.
Çek tazminatı davası, çek bedelinin ödenmesi tarihinden itibaren bir yıl içinde açılmalıdır.
Çek Tazminatı Davası Açarken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Çek tazminatı davası açarken dikkat edilmesi gereken bazı hususlar şunlardır:
- Dava dilekçesinde, çekin karşılığının kısmen veya tamamen bulunmadığı, çekin bedeli ve çek tazminatının miktarı açıkça belirtilmelidir.
- Dava dilekçesine, çekin aslı veya onaylı sureti eklenmelidir.
- Dava dilekçesine, hamilin çek bedelinin ödenmemesi nedeniyle uğradığı zararın belgelendirilmesi gerekir.
Çek Tazminatı Davasının Sonucu
Çek tazminatı davasının sonucunda, mahkeme, çekin karşılığının kısmen veya tamamen bulunmadığını tespit ederse, keşideciyi çek bedelini ve çek tazminatını ödemeye mahkum eder.
Çek Tazminatının Sonuçları
Çek tazminatı, keşideci için bir yaptırım niteliğindedir. Çek tazminatı ödenmezse, keşideci hakkında icra takibi başlatılabilir. Ayrıca, keşideci hakkında adli para cezası veya hapis cezasına hükmedilebilmektedir.
Sonuç
Çek