Tazminat Nedir?
Tazminat, hukukta, bir kişinin başka bir kişiye verdiği zararı karşılamak için ödediği para veya diğer tazmin edici edimdir. Tazminat, maddi veya manevi zararlara karşılık olarak ödenebilir.
Maddi Tazminat
Maddi tazminat, bir kişinin maddi varlıklarında meydana gelen zararın karşılığı olarak ödenen tazminattır. Maddi zararlar, malların ve hizmetlerin değerinin azalması, gelir kaybı, tedavi masrafları gibi maddi kayıpları ifade eder.
Manevi Tazminat
Manevi tazminat, bir kişinin kişilik haklarının ihlali veya başka bir şekilde manevi acı ve eleme uğraması nedeniyle ödenen tazminattır. Manevi zararlar, acı, elem, keder, üzüntü, itibar kaybı gibi soyut kayıpları ifade eder.
Tazminat Türleri
Tazminatlar, doğdukları hukuki ilişkinin niteliğine göre farklı türlere ayrılır. Bu türlerden bazıları şunlardır:
- Haksız fiil tazminatı: Bir kişinin haksız fiil nedeniyle başka bir kişiye verdiği zararın karşılığı olarak ödenen tazminattır. Haksız fiil, hukuka aykırı ve kusurlu bir davranıştır.
- Sözleşmeden doğan tazminat: Bir sözleşmenin ihlali nedeniyle bir kişinin diğer kişiye verdiği zararın karşılığı olarak ödenen tazminattır.
- İş hukukundan kaynaklanan tazminatlar: İş hukuku kapsamında, işçinin işverene karşı veya işverenin işçiye karşı sahip olduğu tazminat haklarıdır.
- Sigorta hukukundan kaynaklanan tazminatlar: Sigorta sözleşmesi kapsamında, sigortacının sigortalıya veya üçüncü kişilere karşı sahip olduğu tazminat yükümlülükleridir.
Tazminat Talebi
Tazminat talep etmek için, zarar gören kişinin öncelikle zararını ispatlaması gerekir. Zarar, maddi zarar ise, zarar gören kişi, zarara ilişkin faturaları, makbuzları, bilirkişi raporlarını gibi belgelerle zararını ispatlayabilir. Manevi zarar ise, zarar gören kişi, yaşadığı acı ve elemi ispat etmek için tanık beyanları, doktor raporları gibi belgelerle zararını ispatlayabilir.
Zarar ispat edildikten sonra, zarar gören kişi, tazminat talebinde bulunabilir. Tazminat talebi, sulh hukuk mahkemesine veya asliye hukuk mahkemesine yapılabilir.
Tazminat Davası
Tazminat talebi, tazminat talebinde bulunan kişinin dava açması ile başlar. Dava dilekçesinde, zarar gören kişi, zararını ve tazminat talebini gerekçeleriyle birlikte belirtir.
Dava, mahkeme tarafından incelenir ve karara bağlanır. Mahkeme, zararın varlığını ve miktarını tespit eder ve zarar görene tazminat ödenmesine karar verir.
Tazminat Ödeme Şekli
Tazminat, genellikle para olarak ödenir. Ancak, zararın mahiyetine göre, tazminat yerine başka bir edim de ödenebilir. Örneğin, bir kişinin malına verilen zararın karşılığında, o malın bedeli yerine, aynı türden bir malın verilmesi de tazminat olarak kabul edilebilir.
Tazminat Süresi
Tazminat talebinin süresi, tazminat türüne göre değişir. Haksız fiil tazminatı için, zarar gören kişinin zararını öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl içinde dava açması gerekir. Sözleşmeden doğan tazminat için, sözleşmenin feshedildiği tarihten itibaren 10 yıl içinde dava açmak gerekir.
Tazminat Hesaplama
Tazminat miktarı, zararın niteliğine ve miktarına göre belirlenir. Maddi tazminat miktarı, zararın miktarı, zarar gören kişinin ekonomik durumu ve diğer ilgili unsurlar göz önünde bulundurularak hesaplanır. Manevi tazminat miktarı ise, zararın ağırlığı, zarar gören kişinin ekonomik durumu ve diğer ilgili unsurlar göz önünde bulundurularak hesaplanır.
Tazminat ve Sigorta
Sigorta, bir kişinin, bir riskin gerçekleşmesi durumunda, uğrayacağı zararın karşılığını önceden bir sigorta şirketinden temin etmesidir. Sigorta, tazminat hukukunun önemli bir uygulamasıdır.
Sigorta sözleşmesi kapsamında, sigortacı, sigortalının uğrayacağı belirli bir zararın karşılığını ödemeyi taahhüt eder. Sigortacı, bu taahüdünü yerine getirmek için, sigorta poliçesi kapsamında, sigortalının ödemesi gereken primleri alır.
Sigorta, tazminat hukuku açısından önemli bir uygulamadır