Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin belirli bir sürenin sonunda veya işçinin ölümü halinde, işçiye ödenen bir tazminat türüdür. Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde geçirdiği süreyi ve emeğini karşılamak amacıyla ödenir.
Kıdem Tazminatının Amacı
Kıdem tazminatının amacı, iş sözleşmesinin feshinden dolayı işçinin mağduriyetini önlemektir. İş sözleşmesi, işçi ve işverenin karşılıklı anlaşmasıyla sona erebileceği gibi, belirli hallerde kanunen de sona erebilir. İş sözleşmesinin feshi durumunda, işçinin işyerinde geçirdiği süreyi ve emeğini karşılamak amacıyla kıdem tazminatı ödenmesi, işçinin mağduriyetini önlemeye yardımcı olur.
Kıdem Tazminatı Hakkında Mevzuat
Kıdem tazminatına ilişkin hükümler, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, iş sözleşmesinin sona ermesi halinde, işçiye aşağıda belirtilen sürelere göre kıdem tazminatı ödenir:
- İş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle feshedilmesi halinde, 3 yıllık kıdem tazminatına hak kazanılır.
- İş sözleşmesinin işveren tarafından haklı nedenle feshedilmesi halinde, 8 yıllık kıdem tazminatına hak kazanılır.
- İş sözleşmesinin işveren tarafından geçerli nedenle feshedilmesi halinde, 2 yıllık kıdem tazminatına hak kazanılır.
- İş sözleşmesinin işçinin ölümü halinde, 5 yıllık kıdem tazminatına hak kazanılır.
Kıdem Tazminatının Hesaplanması
Kıdem tazminatının hesaplanmasında, işçinin brüt ücreti esas alınır. Bir yıldan fazla süren hizmetler için kıdem tazminatı, çalışılan her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında ödenir. Bir yıldan artan süreler için ise, çalışılan brüt ücretin 1/30’u, kalan sürenin 1/12’si kadar hesaplanır.
Örneğin, bir işçinin brüt ücreti 10.000 TL olsun ve bu işçi 5 yıl 6 ay çalışmış olsun. Bu durumda, işçinin kıdem tazminatı tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanır:
- 5 yıllık kıdem tazminatı: 5 * 30 * 10.000 TL = 1.500.000 TL
- 6 aylık kıdem tazminatı: (10.000 TL / 30) * (6 * 1/12) = 16.666 TL
Toplam kıdem tazminatı tutarı: 1.500.000 TL + 16.666 TL = 1.516.666 TL
Kıdem Tazminatı Ödenmezse Ne Olur?
İşveren tarafından kıdem tazminatının ödenmemesi halinde, işçi, yasal yollara başvurarak kıdem tazminatını tahsil edebilir. İşçi, kıdem tazminatı alacağına ilişkin olarak, icra takibi başlatabilir veya iş mahkemesinde dava açabilir.
Kıdem Tazminatına Hak Kazanamayan Haller
İş Kanunu’nun 14. maddesine göre, aşağıdaki hallerde işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz:
- İş sözleşmesinin işçinin kendi isteğiyle feshi halinde.
- İş sözleşmesinin işçinin kastı veya ihmali nedeniyle feshi halinde.
- İş sözleşmesinin işveren tarafından geçerli nedenle feshi halinde, işçinin işe iadesine karar verilmesi halinde.
- İş sözleşmesinin işveren tarafından işçinin ölümü nedeniyle feshi halinde, işçinin mirasçıları kıdem tazminatına hak kazanamaz.
Kıdem Tazminatı ile İlgili Diğer Hükümler
- Kıdem tazminatı, işçinin brüt ücreti üzerinden hesaplanır.
- Kıdem tazminatına ilişkin yasal süreler, iş sözleşmesinin feshedildiği tarihte işlemeye başlar.
- Kıdem tazminatı, işveren tarafından işçiye ödenir.
- Kıdem tazminatı, işçinin ölümü halinde, işçinin mirasçılarına ödenir.
Kıdem Tazminatı ile İlgili Sorular
Kıdem tazminatı hangi hallerde ödenir?
Kıdem tazminatı, iş sözleşmesinin sona ermesi halinde, işçiye öden