Maddi Tazminat Türleri
Maddi tazminat, bir kişinin malvarlığındaki eksilmeyi karşılamak amacıyla ödenen tazminattır. Maddi tazminat, haksız fiil, sözleşmenin ihlali, trafik kazası, iş kazası, meslek hastalığı, boşanma, nişanın bozulması gibi çeşitli nedenlerle talep edilebilir.
Maddi tazminat türleri, tazminata konu olan eksilmenin niteliğine göre şu şekilde sınıflandırılabilir:
- Eksikleyen malvarlığı unsuruna göre maddi tazminat türleri:
- Ücret kaybı: İş kazası, işverenin kusurundan kaynaklanan haksız fiil gibi nedenlerle meydana gelen iş göremezlik nedeniyle işçinin iş akdi feshedilirse, işçiye ödenecek tazminattır.
- Kaza giderleri: İş kazası, trafik kazası, malpraktis gibi nedenlerle meydana gelen yaralanma veya ölüm durumunda, tedavi masrafları, ilaç masrafları, protez masrafları gibi giderlerin karşılanması amacıyla ödenen tazminattır.
- Mal kaybı: İş kazası, trafik kazası, hırsızlık gibi nedenlerle meydana gelen mal kaybının karşılanması amacıyla ödenen tazminattır.
- Gelir kaybı: İş göremezlik nedeniyle kaybedilen gelirin karşılanması amacıyla ödenen tazminattır.
- Kayıp gelir: İş kazası, trafik kazası, malpraktis gibi nedenlerle meydana gelen ölüm durumunda, ölen kişinin gelirinin aile üyelerine ödenen tazminattır.
- Tazminat talebinde bulunan kişiye göre maddi tazminat türleri:
- İşçiye ödenen maddi tazminatlar: İş kazası, işverenin kusurundan kaynaklanan haksız fiil gibi nedenlerle iş göremezlik nedeniyle iş akdi feshedilen işçiye ödenen ücret kaybı, kaza giderleri, mal kaybı, gelir kaybı, kayıp gelir gibi tazminatlardır.
- İşverene ödenen maddi tazminatlar: İşverenin işçinin iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle sorumlu olması durumunda, işçiye ödenecek tazminatlar işverene rücu edilebilir. Bu tazminatlar arasında işçinin tedavi masrafları, iş göremezlik tazminatı, sakatlık tazminatı, ölüm tazminatı gibi tazminatlar yer alır.
- Üçüncü kişilere ödenen maddi tazminatlar: İş kazası veya trafik kazası gibi nedenlerle üçüncü kişilerin malvarlığında meydana gelen zararlar için, zararı meydana getiren kişiye veya sorumlu olan kişiye karşı tazminat talebinde bulunulabilir. Bu tazminatlar arasında tedavi masrafları, mal kaybı, gelir kaybı gibi tazminatlar yer alır.
Maddi tazminat miktarı, tazminata konu olan eksilmenin niteliğine ve miktarına göre belirlenir. Maddi tazminat miktarının belirlenmesinde, aşağıdaki unsurlar dikkate alınır:
- Tazminata konu olan eksilmenin niteliği: İş göremezlik nedeniyle kaybedilen gelirin tazmin edilmesi amacıyla talep edilen bir maddi tazminat miktarı, kaza giderlerinin tazmin edilmesi amacıyla talep edilen bir maddi tazminat miktarından daha yüksek olacaktır.
- Tazminata konu olan eksilmenin miktarı: İş göremezliğin geçici veya kalıcı olması, kazada meydana gelen yaralanmanın veya ölüm olayının niteliği, mal kaybının miktarı gibi unsurlar, maddi tazminat miktarını etkileyecektir.
- Tazminat talep eden kişinin durumu: İşçinin yaşı, mesleki durumu, eğitim durumu, ailevi durumu gibi unsurlar, maddi tazminat miktarını etkileyecektir.
Maddi tazminat talebi, tazminat miktarı ve tazminat talebinde bulunan kişi gibi unsurlara göre farklı mahkemelerde açılabilir. Örneğin, iş kazası nedeniyle iş göremezlik nedeniyle iş akdi feshedilen bir işçinin açacağı maddi tazminat davası, İş Mahkemeleri’nde görülür. İşverenin işçinin iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle sorumlu olması durumunda, işçiye ödenecek tazminatlar için işverene karşı açılacak maddi tazminat davası, Asliye Hukuk Mahkemeleri’nde görülür. Trafik kazası nedeniyle üçüncü kişilere ödenecek maddi tazminat davaları, Asliye Hukuk Mahkemeleri’nde görülür.
Maddi tazminat davalarında, tazminat talebinin haklılığı, tazminat miktarının belirlenmesi ve tazminat talebinin kabulü veya reddi gibi konularda, hukuki danışmanlık alınması önemlidir.