Tazminat Davası Nedir?
Tazminat davası, bir kişinin hukuka aykırı bir eylem veya ihmal sonucunda maddi veya manevi zarara uğraması durumunda, bu zararın tazmin edilmesini talep ettiği dava türüdür. Tazminat davaları, Türk Medeni Kanunu’nun 49. maddesinde düzenlenmiştir.
Tazminat davaları, haksız fiil, sözleşmeden doğan borçların ihlali ve sözleşmeden bağımsız sorumluluk nedenleriyle açılabilir.
Haksız Fiil Nedeniyle Açılan Tazminat Davaları
Haksız fiil, bir kimsenin hukuka aykırı bir davranışıyla başka bir kişinin malvarlığında veya kişilik haklarında zarara yol açmasıdır. Haksız fiilin unsurları şu şekildedir:
- Hukuka aykırılık: Bir davranışın hukuka aykırı olması için, o davranışın kanunen yasaklanmış olması veya kanunen izin verilmiş olsa bile, genel ahlak kurallarına aykırı olması gerekir.
- Zarar: Haksız fiil nedeniyle, zarar gören kişinin malvarlığında veya kişilik haklarında bir zarar meydana gelmiş olmalıdır.
- İlliyet bağı: Zararın, haksız fiil nedeniyle meydana gelmiş olması gerekir.
- Kusur: Haksız fiilin failinde kusur bulunmalıdır.
Haksız fiil nedeniyle açılan tazminat davalarında, zarar gören kişi, zararını ispat etmekle yükümlüdür. Zarar, maddi veya manevi olabilir.
Maddi Zararlar
Maddi zararlar, bir kişinin malvarlığında meydana gelen azalmalar olarak tanımlanabilir. Maddi zararlar, şu şekilde kategorize edilebilir:
- Maddi olmayan malvarlığı zararları: Bu zararlar, bir kişinin sahip olduğu malvarlığının azalmasına yol açmamakla birlikte, onun malvarlığının değerini düşürebilir. Örneğin, bir kişinin evini su basması nedeniyle, evin değerinde bir azalma meydana gelir. Bu durum, maddi olmayan malvarlığı zararı olarak kabul edilir.
- Maddi malvarlığı zararları: Bu zararlar, bir kişinin malvarlığında meydana gelen azalmalar olarak tanımlanabilir. Örneğin, bir kişinin trafik kazası nedeniyle aracı zarar görmüşse, bu durumda araç sahibi maddi malvarlığı zararı görmüş olur.
Manevi Zararlar
Manevi zararlar, bir kişinin kişilik haklarında meydana gelen azalmalar olarak tanımlanabilir. Manevi zararlar, şu şekilde kategorize edilebilir:
- Duygusal zararlar: Bu zararlar, bir kişinin duygusal acı, elem, keder gibi zararları olarak tanımlanabilir. Örneğin, bir kişinin yakınının ölümünden dolayı duyduğu acı, manevi zarar olarak kabul edilir.
- Ruhsal zararlar: Bu zararlar, bir kişinin ruhsal sağlığında meydana gelen zararlar olarak tanımlanabilir. Örneğin, bir kişinin trafik kazası nedeniyle travma geçirmesi, manevi zarar olarak kabul edilir.
Sözleşmeden Doğan Borçların İhlali Nedeniyle Açılan Tazminat Davaları
Sözleşmeden doğan borçların ihlali, bir kişinin sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemesidir. Sözleşmeden doğan borçların ihlali nedeniyle açılan tazminat davalarında, sözleşmenin ihlali nedeniyle zarara uğrayan kişi, zararını ispat etmekle yükümlüdür.
Sözleşmeden Bağımsız Sorumluluk Nedeniyle Açılan Tazminat Davaları
Sözleşmeden bağımsız sorumluluk, bir kişinin hukuka aykırı bir eylem veya ihmal sonucunda başka bir kişinin malvarlığında veya kişilik haklarında zarara yol açmasıdır. Sözleşmeden bağımsız sorumluluk nedenleri, şu şekildedir:
- Hayvan bulundurma sorumluluğu: Bir kişinin sahip olduğu hayvan, üçüncü kişilerin malvarlığına veya kişilik haklarını zarara uğratırsa, hayvan sahibi, bu zararın tazmin edilmesinden sorumludur.
- İşverenin sorumluluğu: Bir işçinin işverenin talimatlarına uymaması veya dikkat ve özen yükümlülüğünü ihlal etmesi nedeniyle üçüncü kişilerin malvarlığına veya kişilik haklarını zarara uğratırsa, işveren, bu zararın tazmin edilmesinden sorumludur.
- Ürün sorumluluğu: Bir ürünün kusurlu olması nedeniyle üçüncü kişilerin malvarlığına veya kişilik haklarını zarara uğratması durumunda, ürün üreticisi, bu zararın tazmin edilmesinden sorumludur.
Tazminat Davası Süresi
Tazminat davalarında zamanaşımı süresi, tazminat davasının açılma sebebine göre değişmektedir.
- Haksız fiil nedeniyle açılan tazminat davalarında zamanaşımı süresi, fiil ve failin öğrenilmesinden itibaren 2 yıl, fiil ve fail daha sonra öğrenilse bile her halukarda 10 yıldır.